به گزارش خبرگزاری مهر، مجله تصویری علوم انسانی «زاویه» با موضوع «بررسی سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» با حضور هادی اکبرزاده، عضو شورای عالی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و عادل پیغامی، استاد اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع)، چهارشنبه ۷ آذر ماه از شبکه ۴ سیما پخش شد.

هادی اکبرزاده در ابتدای این برنامه گفت: از سال ۹۰ که مرکزی برای طراحی الگو تأسیس شد اولین سوال این بود که چگونه این کار را انجام دهیم؟ پاسخ را مراجعه به جامعه علمی یافتیم. بنابراین در اولین کنفرانسی که برگزار کردیم این هدف را دنبال کردیم. با حاصل نظرات اساتید حوزه و دانشگاه در آن کنفرانس نقشه راه مان را ترسیم کردیم. از جمله کارهایی که انجام دادیم راه انداری ۱۴ اندیشکده بود که با اساتید حوزه و دانشگاه در این اندیشکده ها همکاری داریم.

عضو شورای عالی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در ادامه عنوان کرد: کنفرانس های سالیانه ای را نیز بر اساس نیازهای نقشه راه مان طراحی کردیم. در این کنفرانس ها هم به نیاز های داخل کشور توجه کردیم و هم به الگوگیری از تجربیات جهانی در این عرصه پرداخته ایم. ما اولین نسخه الگوی پایه را در سال ۱۳۹۴ طراحی کردیم و به همین دلیل ۵۰ سالی که شنیده اید از این سال محاسبه می شود. در کنفرانس های متعدد نیز نقد الگوی پایه را موضوع کنفرانس قرار دادیم. نشست های متعددی نیز بعد از کنفرانس ها داشته ایم که در برخی نشست ها در خدمت دکتر پیغامی نیز بوده ایم و در طی این سال ها بارها نقشه را اصلاح کرده ایم. نسخه نیمه کامل را در پایان سال ۹۶ آماده کردیم و به مقام معظم رهبری تقدیم کردیم و ایشان بعد از آن در ۲۲ مهر ۹۷ آن پیام را دادند.

هادی اکبرزاده سپس در پاسخ به این سوال که چه افرادی در این طراحی نقش داشته اند گفت: افراد متعددی نقش داشته اند اما هیچ کس نمی تواند ادعا کند که مثلاً این بخش را من نوشته ام. بلکه بخش های مختلف سند حاصل عقل جمعی است. ممکن است اساتید مختلف در ابتدا بخشی را طراحی کنند اما در حلقه های مختلف در ادامه اصلاحاتی بر روی آن ها صورت گیرد. شورای عالی مرکز به ریاست دکتر واعظ زاده ۱۰ نفر هستند که ۷ نفر از اساتید دانشگاهی و ۳ نفر نیز از اساتید حوزوی در آن حضور دارند که رهبری آن ها را تعیین نموده اند و نظر نهایی را این شورا می دهد.

عادل پیغامی در ادامه برنامه گفت: تقریباً از سال ۸۶ شاهد یک جنب و جوشی در کشور هستیم مبنی بر این که نیازمند الگوی توسعه مبتنی بر عدالت هستیم و مقام معظم رهبری هم بر آن صحه گذاشتند. ایشان در یک سخنرانی به این نکته اشاره می کنند که کشور در این زمینه به بلوغ رسیده در نتیجه باید به این مسایل فکر کنیم. اولین تجربه نگارش سند پیشرفت برای کشور به سال های اول انقلاب بر می گردد و در شورای انقلاب فرهنگی این مسأله رقم خورد.

استاد اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) افزود: پیش از انقلاب بیگانگان برای کشور سند می نوشتند و ما تجربه نوشتن این گونه اسناد را تا پیش از آن نداشتیم. در اسناد مختلفی که تاکنون برای توسعه کشور نوشته ایم عقلانیت جمعی برای نوشتن این گونه اسناد را تمرین کرده ایم. اما به تدریج احساس کردیم که به یک نخ تسبیح و یک سند هادی که هاهنگ کننده اسناد مختلف باشد نیاز داریم. برای فرایند تبدیل انقلاب اسلامی به دولت اسلامی و جامعه اسلامی و در نهایت تمدن اسلامی و دوری از حرکت زیگزاگی نیازمند الگویی جامع هستیم. مهم تر از نوشتن سند حاشیه ها و پیرامون آن است که اهمیت دارد. این نوشته بهانه ای است برای اصل قضیه؛ اصل قضیه همین نشست ها و گفتگوها است و از لحاظ تاریخی بسیار مهم است که نخبگان به الگوی پیشرفت فکر کنند و برای آن مشارکت کنند.

هادی اکبرزاده سپس گفت: همان طور که دکتر پیغامی گفتند وقتی ما درباره پیشرفت جمهوری اسلامی صحبت می کنیم یک بعد آن نوشتن سند است، اما اطراف آن گفتمانی است که در فضای نخبگان به وجود می آید و بعد به جامعه تسری پیدا می کند. نهادهای مختلفی در کشور که مراجع رسمی کشور هستند در این طرح فعال هستند. از طرفی جامعه دانشگاهی و حوزوی درگیر این کار هستند که برای این بخش برنامه های مفصلی داریم.

وی افزود: درباره اسناد قبلی آسیب شناسی هایی را انجام داده ایم که چرا محقق نشده اند. نظارت بر اجرا و به روزرسانی سند سازوکارهایی است که باید در داخل خود سند پیش بینی شود. سند نمی تواند استاتیک باشد چرا که ما مدام با تحولات رو به رو هستیم. بخش تقسیم کار ملی هم مهم است که باید در سند آورده شود. برهه بندی تدابیر بخش دیگری است که اهمیت دارد. ما ۵۶ تدبیر را پیش بینی کرده ایم اما کشور ظرفیت انجام این تدابیر به صورت همزمان را ندارد. بلکه نیاز به اولویت بندی در این زمینه داریم.

هادی اکبرزاده ادامه داد: اندیشکده های ما در حوزه های مختلف مثل سیاست، اقتصاد و ... باید با دانشکده ها و پژوهشکده های نظیر خودشان تعامل داشته باشند. چیزی که امروز نیاز داریم نگاه تخصصی به این سند است که در این زمینه متخصصین ما در سراسر کشور باید انتقادات خود را به دست ما برسانند تا ما این نقدها را با حضور خودشان در جمع های تخصصی خودمان مطرح کنیم تا اگر گزاره های اشتباهی در سند وجود دارد جایگزین شود.

در ادامه دکتر عادل پیغامی گفت: من از ۱۰ حیث نکاتی را خواهم گفت که برای ارتقای سند در دو سال پیش رو نیاز است. این دو سال را باید بسیار طلایی بدانیم. در این دو سال انتظار می رود در دو ساحت برای مشارکت در این سند چرخش نخبگانی صورت بگیرد. یکی ساحت تصمیم سازان و سیاست گذاران کشور و دیگری نخبگان دانشگاهی و حوزوی. مقام معظم رهبری فرموده اند که بعد از قانون اساسی این سند مهم ترین ملاک خواهد بود.

عادل پیغامی یکی از نکات را داشتن تحمل نقد و نقدپذیری دانست و گفت: نباید بگوییم مثلاً این بخش را بزرگ ترین مقام علمی در این زمینه نوشته اند پس دیگر نباید تغییر کند. یا مثلاً این بخش را رهبری نوشته اند و دیگر نباید نقد شود. مجموعه هایی در کشور هستند که در این سال ها در پی نگارش الگوی پیشرفت برای کشور بوده اند که شاید خیلی مورد حمایت مرکز طراحی الگوی پیشرفت قرار نگرفته باشند و باید مرکز به این ها توجه کند.

وی سپس عنوان کرد: درباره مفهوم الگو نیز باید به اجماع برسیم که اساساً الگو چیست؟ دسترسی به اسناد پشتیبان نیز بخش ضروری دیگر کار است. اگر این دسترسی نباشد معناداری بخشی از این جملات ممکن است آن گونه که باید و شاید محقق نشود.

سپس هادی اکبرزاده در پاسخ به امکان دسترسی نخبگان به اسناد پشتیبان گفت: بخشی از این اسناد قابل دسترسی است و بخشی را هم داریم آماده می کنیم تا در اختیار نخبگان قرار دهیم. این ها در سطح وسیع توزیع نشده اند اما در کتابخانه ها و نمایشگاه هایمان امکان دسترسی آزاد وجود دارد.

عادل پیغامی ادامه داد: من می خواهم فراخوانی بدهم به نخبگان کشور که اسناد پشتیبان را حتماً ببینند. ۹۵ تک نگاشت حتماً دیده شوند و خوانده شود. اگر این اسناد زیربنایی را نبینیم به تکثر و واگرایی خواهیم رسید. اگر اسناد پشتیبان توسط نخبگان خوانده شوند ممکن است نقدهای خوبی به آن ها وارد شود. به خصوص در حوزه آینده پژوهی نیازمند نقد هستیم.

وی سپس گفت: این که چه تصویری از آینده داریم که این گونه سند را نوشته ایم مهم است. به عقیده من تک نگاشت هایی داریم که هنوز نوشته نشده اند. نکته دیگر کارکرد است. این سند باید دو کارکرد برای ما داشته باشد؛ یکی این که بتواند کارکرد یک سند بالا دستی برای باقی اسناد ما داشته باشد و الهام بخش سایر اسناد باشد. دوم همان نکته ایست که مقام معظم رهبری گفته اند که جلوی حرکت های زیگزاگی در کشور که گاهی توسط دولت های مختلف و ... صورت گرفته را بگیرد.

عادل پیغامی افزود: برش های مختلفی می توان به سند وارد کرد و سوالات متعددی را مطرح نمود که از نخبگان خواهش دارم این برش ها را بزنند. ارتباط این سند با قانون اساسی و ... نیز مهم است. چون یکی از نقش های این سند این است که انسجام و همگونی بین سندهای دیگر کشور ایجاد کند. نکته دیگر هم اثربخشی سند است. باید دید در برخی اسناد دیگر چه مشکلاتی وجود داشته که ما به اثربخشی نرسیدیم. واژگان نکته مهم دیگر است که باید به درستی بررسی شود.

وی اضافه کرد: شعوبیت سند هم از اهمیت برخوردار است و این سند باید شعوبیت کامل از عناصر مختلف ملی داشته باشد. بازیگران اساسی این عرصه مهم هستند و باید فهرست جامع تری از بازیگران این سند تعریف کنیم. مثل رسانه ها که در آینده تحول پیدا خواهند کرد. بازیگران منفی و تهدیداتی که برای سند وجود دارد نیز مهم است که می توان برای آن در سند پشتیبان خوبی در نظر گرفت. مثلاً ما می دانیم بازیگران رانتی در اقتصاد ما نقش منفی جدی ای بازی می کنند یا دشمنان و برنامه ریزی های آن ها جزو بازیگران منفی محسوب می شوند.

عادل پیغامی همچنین گفت: در نقاط اهرمی سند باید به اجماع برسیم. عناصر و شاخصه های یک سند تمدن ساز مهم است و با یک سند توسعه ۶ ساله متفاوت است. همچنین پویایی سند و زبان و گفتمان عمومی نیز نکات حائز اهمیت دیگر هستند. سند الگو یک کاغذ نیست بلکه اگر زبان عمومی نخبگان و مردم یکی شود سند الگو نوشته شده و ما به هدف مان رسیده ایم.

هادی اکبرزاده در ادامه برنامه عنوان کرد: در بخش های مختلف سند مثل مبانی، آرمان، افق، تدابیر و ... سعی کرده ایم که عدالت را به صورت پر رنگ توجه کنیم. عدالت زیربنای پیشرفت است.

عادل پیغامی نیز در انتها گفت: در نشست دوم راهبردی، موضوع نشست، عدالت بود. البته متأسفانه نشست ها به تعطیلی انجامید. این گونه بحث ها نیازمند نگاه زیربنایی است و نظریات مربوط به آن باید در فضای نخبگانی به اجماع برسد. پشت این کلمات به نظر می رسد یک نظریه جامع عدالت دیده نمی شود. به کار بردن کلمه عدالت پیش از این هم مرسوم بوده است. این سند باید معیار ها و شاخص هایی درباره عدالت به ما بدهد تا در مسیرمان دچار مشکل نشویم و شروع آن داشتن یک نظریه جامع است.